Świerzb ludzki - fakty i mity

Czy świerzb bierze się z brudu?

Świerzb stygmatyzuje. W powszechnym odbiorze jest to choroba związana z niskim statusem socjoekonomicznym. Do szkodliwych mitów należy przekonanie, że chorują tylko osoby, które nie dbają o higienę oraz osoby mieszkające w złych warunkach. Tak naprawdę świerzb może przydarzyć się każdemu: jest to choroba wywoływana przez pasożyty przenoszone z jednego żywiciela na drugi. Przenoszenie może odbywać się przez dotyk skóry osoby zarażonej, jak i przez kontakt z przedmiotami, których uprzednio dotykała osoba ze świerzbem (siedzenie w autobusie, ręcznik, grzebień i in.). Poza organizmem żywiciela świerzbowiec może żyć nawet do około 3 dni.

Czy istnieją tabletki na świerzb?

Jedyny środek na świerzb doustny, podawany w leczeniu świerzbu to iwermektyna. W Polsce niestety jednak nie jest dostępna w legalnych aptekach. Jest to środek zawierający związki z grupy makro cyklicznych laktamów. W niektórych krajach tabletki na świerzb tego typu są w powszechnym obrocie. W Polsce głównym środkiem leczenia są maści na świerzb, emulsje, płyny i inne środki do stosowania zewnętrznego. Nie istnieje antybiotyku, którym można byłoby wyleczyć świerzb.

Czy zarażenie się świerzbem trzeba zgłaszać służbom?

W 2008 roku zniesiono w Polsce obowiązek zgłaszania zarażenia się świerzbem. Do tego czasu monitoring nowych zakażeń wskazywał, że co roku zarażało się 10 tyś nowych osób. Dziś nie wiemy, jaka jest faktyczna liczba incydentów.

O tym, że mamy świerzb, dowiadujemy się kilka tygodni po zarażeniu

Świerzb jest wywoływany przez roztocza: świerzbowce. Samice tego gatunku po dostaniu się na skórę człowieka, wgryzają się w warstwę rogową powłoki skóry i drążą w niej tunele, składając jaja. Ocenia się, że w ciągu jednego dnia są to dwa lub trzy jaja. Z jaj po około 3 tygodniach rozwijają się nowe świerzbowce: na początku larwy, a następnie całkiem dorosłe osobniki, zdolne do składania kolejnych jaj. Wówczas jest już dla nas jasne, że mamy problem, ale jest za późno na to, aby obyć się bez leków. W okresie, gdy jaja jeszcze nie zdążył się wykluć, zarażamy otoczenie świerzbem. Dlatego tak trudno walczyć z tą chorobą: w zasadzie nie każdy chory wie, że padł ofiarą świerzbowca i przez okres od 2 do nawet 4 tygodni może funkcjonować w społeczeństwie, nie odczuwając żadnych objawów.

Czy to prawda, że osoby z HIV częściej mają świerzb?

Osoby, które cierpią na wrodzone lub nabyte zaburzenia odporności, a do tej drugiej grupy niewątpliwie zalicza się HIV, mogą mieć większą podatność na działanie świerzbowca. Dodatkowo przebieg świerzbu może być w tym przypadku bardziej intensywny. W przypadku świerzbu zawsze powinniśmy pamiętać, że generalnie im większe upośledzenie odporności organizmu, tym większe ryzyko, że nie ochronimy się przed wniknięciem świerzbowca w powłoki skóry. Zdecydowanie osoby z ciężkimi zaburzeniami psychicznymi, a także osoby po ciężkiej chorobie lub będące w trakcie jej leczenia (na przykład leczenia nowotworu) powinny bacznie obserwować swoją skórę i być wyczulone na wszelkie oznaki swędzenia lub pieczenia. Podatne na zakażenia oraz na to, że świerzb przybierze postać świerzbu norweskiego, charakteryzującego się znacznie większą ilością jaj w skórze i bardziej rozległymi zmianami w skórze, są osoby z chorobą alkoholową oraz uzależnione od narkotyków.

Skąd wiemy, że swędząca skóra to świerzb? Jak wygląda początkowe stadium?

Swędzenie w tym wypadku jest znacznie bardziej intensywne niż normalnie i nie przechodzi, gdy podrapiemy się. Drapać się tutaj w zasadzie można do krwi, bez skutku. Dodatkowo, swędzenie przy świerzbie jest o tyle charakterystyczne, że nasila się po nagrzaniu ciała. Możemy to odczuwać po dużym wysiłku fizycznym lub po kąpieli. Swędzenie skóry przy świerzbie nie daje usnąć w nocy, piecze, a na skórze pojawiają się czerwone ślady.

Które części ciała zajmuje świerzb?

Świerzb występuje najczęściej na dłoniach, na stopach (szczególnie w przestrzeniach międzypalcowych), a także na pachach oraz na skórze klatki piersiowej, czy na narządach rodnych. Charakterystyczne jest szczególnie zajęcie moszny i prącia u mężczyzny.