Co to jest świerzb ?
Dość powszechne jest przekonanie, że zachorowania na świerzb występują zazwyczaj u ludzi żyjących w złych warunkach socjalnych i higienicznych, np. w krajach rozwijających się, społecznościach żyjących w złych warunkach socjalnych i ekonomicznych, podczas klęsk żywiołowych lub wojen.
Nie jest twierdzenie prawdziwe, bowiem zarażenie to pojawia się równie często u osób żyjących w dobrych warunkach socjalno-bytowych i higienicznych. Świerzbowiec ludzki bytuje i żeruje w zewnętrznej warstwie ludzkiej skóry.
Jego cykl rozwojowy (jajo → larwa → protonimfa → tritonimfa → formy dorosłe (samice i samce) trwa od dwóch do czterech tygodni i odbywa się tylko na żywicielu.
Samce świerzbowca, całe swoje dorosłe życie spędzają tylko na skórze człowieka kopulując z tritonimfami, które linieją w samice. Samice drążą w warstwie rogowej naskórka człowieka poziomy tunel, dziennie posuwając się na odległość 0,5 – 3 mm. Na końcu każdego wydrążonego korytarza wydalają kał oraz składają jaja. Z tego powodu ciemne kulki fekalne i jaja pasożyta obserwuje się w odstępach zależnych od długości wydrążonego w ciągu dnia tunelu.
Świerzbowce mogą drążyć nawet 5 cm korytarze. Pod lupą są one widoczne jako ciemne linie. Samice świerzbowca mogą żyć 2 miesiące i składać w tym czasie 20 (a wg niektórych autorów 50) jaj. Po 3 – 5 dniach z jaj wylęgają się larwy, część z nich wędruje na powierzchnię skóry. W korzystnych warunkach larwy mogą zarazić następnego żywiciela. Inne larwy pozostają w strupach w tunelu lub drążą nowy tunel w kierunku powierzchni skóry do komórek naskórka. Po upływie 4 – 6 dni z tych larw linieją protonimfy, z których następnie po upływie kolejnych 2 dni wylęgają się samce lub tritonimfy. Nimfy II stadium (tritonimfy) kopulują z samcami, po czym linieją, przekształcając, się w dojrzałe samice, zdolne do składania jaj.
Człowiek zaraża się larwą, nimfami lub zapłodnioną samicą. Każda z tych postaci poza organizmem żywiciela może przeżyć nie dłużej niż kilka dni: 4 dni na materiale włókiennym, 3 dni w 4% roztworze formaliny i 6 dni w roztworze fizjologicznym. U 2/3 pacjentów transmisja zarażenia odbywa się podczas bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zarażonej, trwającego kilkanaście minut.
Najczęściej świerzbowce rozprzestrzeniają się w czasie kontaktów seksualnych i w czasie spania w jednym łóżku. Do zarażenia może dojść za pośrednictwem przedmiotów przez ich długotrwały kontakt ze skórą zarażoną, pożyczone ubrania, spanie w łóżku, w którym wcześniej przebywała osoba chora na świerzb, wycieranie się jednym ręcznikiem itp. Zarażenia świerzbowcami zwierzęcymi (pochodzącymi od psów, kotów, bydła, ptaków) są rzadkie i ograniczają się do reakcji